Ffynhonnell 4

Trawsgrifiad

Nid yw holl ffyrdd yr un ymddiriedolaeth yn cael eu cadw yn yr un cyflwr da o hyd. Mae hyn yn destun cryn genfigen ymhlith y Ffermwyr ac mae cymhellion personol yn cael eu priodoli’n hawdd i’r Ymddiriedolwyr.

Mae’r angen am archwilio’r cyfrifon refeniw a gwariant yn fanwl yn siarad drosto’i hun – Bydd Cyfrifon pob ymddiriedolaeth yn cyflenwi ei hymchwiliad ei hun.

Mae’r nifer fawr o byrth atal bellach yn gamgymeriad cydnabyddedig, ond deallaf fod yn rhaid ymchwilio i’r graddau y gwnaed hynny. Ar wahân i effaith ormesol yr holl byrth, rhaid imi ychwanegu fy mod wedi clywed am honiadau o ffafriaeth ac anghyfiawnder yn erbyn Ymddiriedolwyr am osod y pyrth fel yr eithrir eu Tenantiaid eu hunain rhag gorfod talu’r Doll.

Os bydd o fewn ymchwiliad y Comisiwn, tybiaf y byddai’n werth chweil ystyried graddfeydd y tollau gogyfer â’r gwahanol bersonau sydd yn defnyddio cerbydau a’r rhai sydd yn defnyddio certi. Cedwir mewn cof ba fath o geffyl a ddefnyddir gan y ffermwr – a sawl un y mae’n rhaid iddo eu defnyddio er gwaetha’r gwelliannau i’r ffyrdd cart dros y mynyddoedd. Hefyd, hoffwn dynnu sylw at faint a phwysau’r certi sy’n rhwymedig i dalu toll fwy yng nghyswllt olwynion culach, ac at y modd y trethir cludiant calch a glo.

Geirfa

imputed     –    priodoli, cael y bai

accounts of revenue and expenditure     –    cofnodion incwm a gwariant

furnish     –    cyflenwi, cynnig, darparu

multiplication     –    cynyddu

confessed error     –    camgymeriad sy’n cael ei gydnabod

apprehend     –    deall, meddwl, gwybod

oppressive     –    gormesol, beichus, anghyfiawn

partiality     –    tebygol o ffafrio un grŵp o bobl ar draul grŵp arall

exempt     –    eithrio, rhyddhau

Commission     –    Fe’i sefydlwyd yn Hydref 1843 gan yr Ysgrifennydd Gwladol, Syr James Graham, i adrodd ar gyflwr yr Ymddiriedolaethau Tollbyrth yng Nghymru ac archwilio achosion yr helyntion; arweiniodd at newid yn y gyfraith y flwyddyn ganlynol i ddileu rhai o effeithiau gwaethaf yr ymddiriedolaethau.

notwithstanding     –    er gwaethaf